Ervaringsrijden. Nu is het nog een projectplan op papier. Maar begin september start het echte werk: het spoor aanpassen zodat machinisten in de praktijk kunnen wennen aan ERTMS. Een flinke klus, die duurt tot medio 2023. Gertjan Rhebergen, projectmanager bij ProRail: “In spoorse termen is dat overmorgen.”
Oefenen met ERTMS
Simpel gezegd is ervaringsrijden oefenen met ERTMS. Machinisten krijgen eerst bij NS een opleiding ERTMS. Het project Ervaringsrijden geeft ze de mogelijkheid die kennis te onderhouden én ervaring op te doen met onder meer de berichten op het display in de trein en nieuwe procedures. Voor ervaringsrijden zijn twee baanvakken gekozen: Utrecht-Amsterdam en de Hanzelijn tussen Lelystad en Zwolle. Hier wordt nu gewerkt aan de voorbereidingen voor ervaringsrijden.
Verstoring voorkomen
Gertjan ruimt meteen een misverstand uit de weg. “Het gaat níet om het installeren van de nieuwste versie van ERTMS, maar om een update van de software waar we nu mee werken. Met de aanpassingen zorgen we ervoor dat de gebruikersprocessen min of meer gelijkwaardig zijn aan de toekomstige situatie, als we ERTMS uitrollen over het hele spoornetwerk.”
Het doel is niet alleen dat machinisten wennen aan de veranderde communicatie, maar ook dat de systeembetrouwbaarheid verbetert. “Door verbeteringen in de ERTMS-configuratie minimaliseren we de kans dat een trein strandt. Verstoring van de dienstregeling is lastig voor de reizigers en goederenvervoerders, dat willen we niet”, stelt Gertjan.
Samenwerking
In de complexe voorbereidingen van ervaringsrijden is afstemming en samenwerking belangrijk. Gertjan organiseert de samenwerking tussen interne teams van ProRail, gecontracteerde bedrijven zoals Alstom, Arcadis en Strukton en het Rail Center in Amersfoort waar getest wordt. Ook de vervoerders en vooral de NS zijn nauw betrokken bij het project, want het zijn de NS-machinisten die straks als eersten gaan proefrijden.
Dan is er nog de factor Europa. ERTMS is een Europees systeem, dus gelden er Europese technische specificaties. “De European Railway Agency bewaakt precies de wijzigingen die we aanbrengen. Goedkeuring aanvragen kost wel wat tijd, maar het is heel goed dat de ERA de vinger aan de pols houdt.”
’s Nachts aan het werk
Het project Ervaringsrijden is een meerjarenplan. Op dit moment bereiden Alstom en Arcadis de aanpassingen voor op de baanvakken Utrecht-Amsterdam en de Hanzelijn. Ingenieursbureau Arcadis begeleidt de bouw. Al het werk gebeurt ’s nachts, tussen 1 en 5 uur, want reizigers moeten zo min mogelijk hinder ondervinden van een buitendienststelling. De oplevering staat gepland voor medio 2023. “En dan kan het ervaringsrijden echt beginnen. Of dat geduld vraagt? Nou, in spoorse termen is dat overmorgen.”
Mits er geen figuurlijke dwarsliggers zijn, bijvoorbeeld de krapte op de arbeidsmarkt. “Personeelskrapte is overal en dat zal lastig worden. Dus we moeten onszelf niet rijk rekenen. Maar daar staat tegenover, en dat weet ik uit ervaring bij infrastructuurbeheerders in onze buurlanden Duitsland en België, dat het prestatieniveau van ProRail uitstekend is.
NS: gecontroleerd oefenen
Jasper Dekker, programmamanager Voorbereiding Operatie ERTMS bij NS: “Ervaring opdoen met rijden onder ERTMS is belangrijk voor alle betrokken organisaties. Voor NS is het de echte start met ERTMS op het hoofdrailnet. Dus nu alle plannen op papier staan, gaan we concreet praktijkervaring opdoen met ERTMS. Dat gebeurt gecontroleerd, met beide systemen, dus ATB en ERTMS, naast elkaar. Zo kunnen we omschakelen als er iets niet goed gaat.”
“De komende vier jaar leiden we 1200 tot 1600 machinisten op, zodat de mensen klaar zijn voor het eerste baanvak met alleen ERTMS. Toch blijft het spannend, zoals altijd bij grote transities. Bedenk dat we oefenen op twee drukke baanvakken, terwijl we tegelijkertijd goed moeten blijven presteren. Want je wilt niet dat de reizigers hinder ondervinden van de overgang. De samenwerking met ProRail verloopt heel goed. We kijken uit naar 2026, als het echt zover is: rijden op de Hanzelijn, volledig onder ERTMS.”
Prorail.nl